Wat is de oorzaak van een schoorsteenbrand? Hoe kan je een schouwbrand voorkomen en hoe herken je een schouwbrand? Wat met de verzekering en hoe kan je deze blussen?
Een schoorsteenbrand of schouwbrand is een nare gebeurtenis, die tot grote schade kan leiden. Veel schouwbranden vinden alleen in de schoorsteen plaats en doven uiteindelijk vanzelf. Maar als de hitte die ontstaat te groot wordt kan ook de rest van de woning vlam vatten, met grote consequenties. Probeer er dus alles aan te doen om een schouwbrand te voorkomen. Het beste wat je kunt doen is de schoorsteen regelmatig te laten vegen en hem goed onderhouden. Andere dingen die helpen een schouwbrand voorkomen is de haard verstandig te gebruiken en het vuur niet te hoog laten worden.
Houtkachels en open haarden
Een schouwbrand kan ontstaan bij kachels die op kolen, pellets of gas branden, maar toch komen schoorsteenbranden het vaakst voor in een schouw bij een houtkachel of een open haard. Dat komt doordat de afgevoerde gassen uit die verbrandingstoestellen een veel hogere temperatuur hebben dan de gassen uit de andere genoemde kachels. Door die hoge temperatuur zal rommel in de schouw sneller vlam vatten. Dat is de reden waarom je vooral de schouw van een houtkachel en een open haard wat vaker moet laten vegen.
Hoe raakt een rookkanaal vervuild met rommel?
Een rookkanaal is een open verbinding tussen de bovenzijde van de schoorsteen en de natuur. Vooral als je woning ergens buiten het centrum van een stad of dorp staat zijn daar veel bomen, veel blad en veel vogels. Vooral de vogels zijn verantwoordelijk voor de vervuiling die in je afvoerkanaal terecht komt. Gedurende het jaar slepen ze takjes en bladeren mee. In het voorjaar worden er vaak vogelnesten in de schoorsteen gebouwd. Voor de vogels is dat namelijk een fijne plek, waar ze zich goed kunnen verstoppen.
Bij droge periodes als de takken en de bladeren zeer droog staan in de schouw, zijn deze zeer gevoelig aan brand. Zeker als er in een open haard gestookt wordt of een kolenkachel wordt gebruikt. Dan kunnen hete deeltjes zoals kolen of gensters de nesten doen ontvlammen.
Resten van uit de afgevoerde gassen
Een andere bron van brandbare resten is afkomstig uit de gassen die vrijkomen bij het verbranden van hout of andere brandstoffen. De afgevoerde gassen bevatten onder andere kleine roetdeeltjes. Die zijn kleverig en kunnen gemakkelijk aan de wanden van het rookkanaal blijven kleven. Als er vaak wordt gestookt met een open haard of houtkachel kan die laag kleverige roetdeeltjes behoorlijk dik worden. Roet bestaat uit niet volledig verbrand materiaal. Als dat erg heet wordt kan het opnieuw vlam vatten. Dat is precies wat er gebeurt bij een schoorsteenbrand.
Explosieve combinatie
Normaliter is de hoeveelheid rommel die door vogels in een afvoerkanaal wordt achtergelaten niet groot genoeg om een serieuze brand te veroorzaken. De restjes takken en bladeren vliegen wel in brand, maar zijn na enkele ogenblikken alweer uitgedoofd. Als er echter tegelijk een flinke laag roet op de wand van het rookkanaal zit, kunnen de vlammen van de rommel van de vogels net voldoende energie opleveren om een deel van de koek in brand te laten vliegen. Daarbij ontstaat zoveel hitte, dat uiteindelijk het hele rookkanaal in brand vliegt.
Hoe herken je een schouwbrand?
Er zijn een aantal kenmerken die erop wijzen dat je maken hebt met een beginnende of een effectieve schouwbrand. De meest voorkomende kenmerken zijn:
- Loeiend geluid in de schoorsteenwand;
- Zeer hete schoorsteenwand of kanaal;
- Zeer sterke rookontwikkeling in huis of buiten;
- Vlammen die uit de schoorsteen zichtbaar zijn;
- Sterke brandgeur / roetgeur
Hoe handelen bij een schoorsteenbrand?
Als je ontdekt dat er een schoorsteenbrand is ontstaan moet je niet in paniek raken. Bel eerst de brandweer en probeer dan het vuur in de haard te doven met zand of zout. Gebruik nooit water, want dan kan de schoorsteen exploderen. Het vuur in het rookkanaal kan soms doven door de schoorsteenklep te sluiten. Besteed echter niet te veel tijd aan het doven van het vuur. Het is belangrijker dat je jezelf in veiligheid brengt. Als het lukt om de schoorsteenbrand te doven zal er verder weinig schade ontstaan. Toch moet je de schoorsteen laten controleren door een schoorsteenveger voordat de kachel weer wordt aangestoken.
Een schoorsteenbrand voorkomen
Het is met enkele tips vrij eenvoudig om te voorkomen dat er een schouwbrand ontstaat. Het belangrijkste is dat de schoorsteen regelmatig wordt geveegd. Bij het vegen wordt alle rommel opgeruimd en zullen de aangekoekte roetdeeltjes worden verwijderd. Het is ook goed om de schoorsteenveger een controle te laten uitvoeren naar het ontstaan van scheurtjes en lekkage in het rookkanaal. Om te voorkomen dat vogels rommel in het rookkanaal achterlaten kan er een vogelwerende schouwkap worden geplaatst of een vogelwerend rooster.
Tips tijdens het stoken
Het gedrag tijdens het gebruik van een houtkachel of een open haard kan ook bijdragen aan de veiligheid. Het is voor efficiënt gebruik van de kachel belangrijk dat er genoeg verse lucht de ruimte in kan komen. Zorg dus voor voldoende ventilatie. Gebruik een kachel die past bij het volume van de kamer. Soms wordt een houtkachel of een open haard gebruikt als een vuilnisbak. Dat is echter niet de bedoeling. Gebruik liefst alleen droog hout, dat niet is behandeld. Als je allerlei rommel in de kachel gooit zullen de afgevoerde gassen veel stoffen bevatten, die het rookkanaal na verloop van tijd vervuilen.